قم – ایرنا – وقتی سخن از قم به میان می‌آید، بسیاری آن را شهری صرفا زیارتی می‌دانند. اما این شهر، در کنار حرم مطهر حضرت معصومه (س)، شگفتی‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بسیاری برای گردشگران نوروزی دارد، از بازارهای سنتی گرفته تا دریاچه‌های آینه‌گون و کاروانسراهای باستانی، قم مقصدی است که باید دوباره کشف شود.
به گزارش خبرنگار ایرنا، استان قم که اغلب با بعد مذهبی خود شناخته می‌شود، در ایام نوروز ظرفیت‌های گردشگری متنوعی را پیش روی مسافران قرار می‌دهد، حرم مطهر حضرت معصومه (س) همچنان مهمترین جاذبه مذهبی استان است و در کنار آن، مسجد مقدس جمکران نیز هر ساله پذیرای زائران بسیاری می‌شود، اما در کنار این اماکن، بناهای تاریخی همچون گنبد نمکی قم، کاروانسرای دیرگچین (معروف به مادر کاروانسراهای ایران) و مدرسه فیضیه نیز جلوه‌هایی از تاریخ و فرهنگ کهن این شهر را به نمایش می‌گذارند.
قم همچنین مقصدی برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی است، دریاچه نمک حوض سلطان، با چشم‌انداز بی‌نظیر خود، در روزهای آفتابی شبیه به آینه‌ای وسیع می‌شود که آسمان را منعکس می‌کند. کوه خضر نبی، که در جنوب شهر قرار دارد، علاوه بر ارزش مذهبی، یکی از نقاط مناسب برای کوهنوردی سبک و تماشای طلوع و غروب خورشید است، منطقه ییلاقی کهک نیز با آب‌وهوای مطبوع و طبیعت دل‌انگیز خود، محلی جذاب برای گذراندن لحظاتی آرام در دل طبیعت به شمار می‌رود.
از نظر فرهنگی و صنایع‌دستی، قم یکی از مراکز مهم تولید فرش ابریشم دستباف و سوغات سنتی همچون سوهان است که گردشگران می‌توانند به عنوان یادگاری از این شهر با خود ببرند، همچنین در ایام نوروز، بازارها و مراکز خرید قم، از جمله بازار کهنه، بازار بزرگ قم، رونق ویژه‌ای دارند و می‌توانند مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به خرید باشند.
قم در نوروز، ترکیبی از معنویت، تاریخ، طبیعت و فرهنگ را در اختیار مسافران قرار می‌دهد؛ تجربه‌ای متفاوت که فراتر از تصور بسیاری از گردشگران است.
بازار قدیم قم؛ تیمچه‌ای در دل تاریخ
قدم گذاشتن در بازار قدیم قم، سفری در دل تاریخ است، این بازار که از دوره صفویه و قاجاریه به یادگار مانده، با معماری سنتی، سقف‌های طاقی‌شکل و حجره‌های قدیمی خود، روحی زنده از گذشته را در دل شهر حفظ کرده است، در میان راسته‌های باریک آن، تیمچه بزرگ قم همچون نگینی می‌درخشد، این بنای باشکوه با سقفی بلند و معماری چشم‌نواز، یکی از زیباترین بازارهای سرپوشیده ایران محسوب می‌شود، در این بازار، از فرش‌های نفیس ابریشمی گرفته تا عطر گلاب و ادویه‌های رنگارنگ، هر آنچه که نشانی از هویت اصیل ایرانی دارد، به چشم می‌خورد.
مسجد جامع قم؛ شکوه معماری اسلامی
مسجد جامع قم، با پیشینه‌ای که به قرن هشتم هجری باز می‌گردد، از شاهکارهای هنر معماری ایرانی-اسلامی به شمار می‌رود. ایوان‌های مرتفع، کاشی‌کاری‌های لاجوردی و محراب‌های چشم‌نواز آن، ترکیبی از هنر و معنویت را به نمایش گذاشته‌اند، این مسجد علاوه بر اینکه محلی برای نیایش و برگزاری مراسم مذهبی است، به عنوان یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی شهر نیز شناخته می‌شود.
مقبره‌های گنبد سبز؛ آرامگاهی در دل تاریخ
در قلب شهر قم، گنبدهای فیروزه‌ای با کاشی‌کاری‌های ظریف خودنمایی می‌کنند، مقبره‌های گنبد سبز، که متعلق به دوره ایلخانی هستند، از نظر معماری و تاریخی ارزش بالایی دارند. این بناهای آرامگاهی، که محل دفن برخی از بزرگان ایلخانی است، یادآور شکوه هنر و تمدن اسلامی در قرون گذشته‌اند.
این مقابر تاریخی در خیابان انقلاب قم واقع شده که به توجه به نزدیکی به حرم مطهر حضرت معصومه(س) و هسته مرکزی شهر می‌تواند مقصد آسانی برای گردشگران و زائران باشد.
تالاب حوض سلطان؛ آینه زمین
در ۴۰ کیلومتری شمال قم، دریاچه‌ای نمکی قرار دارد که سطح آینه‌گون آن، منظره‌ای بی‌نظیر از انعکاس آسمان را به نمایش می‌گذارد. دریاچه حوض سلطان، بسته به میزان بارندگی، تغییر شکل داده و در برخی فصول، به یکی از چشم‌نوازترین جاذبه‌های طبیعی منطقه تبدیل می‌شود. این زیستگاه طبیعی، پذیرای پرندگان مهاجر است و به دلیل زیبایی منحصربه‌فرد خود، یکی از مقاصد محبوب عکاسان طبیعت محسوب می‌گردد.
این تالاب برای مسافران که از مسیر قم به مقصد تهران سفر می کنند در حدود کیلومتر ۴۰ آزادراه قم تهران قابل مشاهده است.
تنگه قاهان؛ بهشت طبیعت‌گردان
در منطقه خلجستان قم، تنگه‌ای با دیواره‌های صخره‌ای بلند، رودخانه‌های جاری و پوشش گیاهی متنوع، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. تنگه قاهان، مقصدی ایده‌آل برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی است و هوای مطبوع آن، حتی در فصول گرم سال، گردشگران را به سمت خود می‌کشاند.
تنگه قاهان یک منطقه گردشگری زیبا است که در ۸۱ کیلومتری شهر قم و ۳۵ کیلومتری جاده ساوه به سمت سلفچگان، در مرز استانهای قم و مرکزی واقع شده است.
دیر گچین؛ مادر کاروانسراهای ایران
در مسیر تاریخی ری به قم، کاروانسرایی باشکوه قرار دارد که به “مادر کاروانسراهای ایران” شهرت یافته است،دیر گچین، با حیاط وسیع، برج‌های دیده‌بانی و معماری مستحکم، قرن‌ها میزبان کاروان‌ها و مسافران بوده است، این کاروانسرا، نمونه‌ای کم‌نظیر از معماری ساسانی و صفوی به شمار می‌رود.
۲۶ شهریور سال ۱۴۰۲ در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض (پایتخت عربستان سعودی) ترتیب یافته بود، پرونده «کاروانسرای ایرانی» به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران ثبت جهانی شد، در این پرونده، ۵۴ کاروانسرای ایران از جمله کاروانسرای «دیر گچین» استان قم ثبت گردید.
این بنا را به خاطر داشتنِ گنبدی از جنس گچ و مَلات گچ که در ساخت آن به کار رفته است، دیر گچین نامیده‌اند؛ اما اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد، بنای کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است و آن را در دوران سلجوقیان، صفویان و قاجاریان مرمت و بازسازی کرده‌اند، شکل کنونی آن متعلق به دوران صفویه است.
این مجموعه شامل بخش‌هایی مانند حیاط مرکزی، اصطبل، حمام، مسجد، حجره‌های متعدد و برج‌های دیدبانی است،موقعیت استراتژیک آن در مسیر کاروان‌های تجاری و زیارتی، به‌ویژه کاروان‌های حج، اهمیت ویژه‌ای به آن داده‌است.
دیرگچین تنها اثری است که ثبت جهانی شده، این کاروانسرا در حدود ۷۰ کیلومتری آزادراه قم به گرمسار برای مسافران قابل دسترسی است.
دولت آباد روستایی در داخل قلعه
روستای «دولت‌آباد نیزار» از روستاهای بخش سلفچگان با شهر قم حدود ۶۰ کیلومتر فاصله دارد و در محور سلفچگان ـ دلیجان (استان مرکزی) قرار دارد.
روستای تاریخی «دولت‌آباد نیزار» در سال ۱۳۹۱ هجری خورشیدی با شماره ۳۰۵۵۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و مساحت آن حدود ۶ هکتار است که تمام خانه‌های اهالی این روستا در داخل «قلعه‌ای گِلی» قرار گرفته و راه ورود به این روستا از درِ اصلی این قلعه است.
روستای تاریخی «دولت‌آباد نیزار» در حدود ۲ کیلومتری روستای امامزاده ساریه خاتون قرار دارد که مراسم «نخلگردانی» اهالی این روستا تا امامزاده مذکور در روز عاشورای حسینی از جمله آیین‌های قدیمی این دیار است که بیش از ۳۰۰ سال قدمت دارد.
تلاب مره سالانه میزبان هزاران پرنده
مَرّه یکی از تالاب‌های فصلی و مهم پارک ملی کویر در استان قم است، این تالاب در مسیر رودخانه‌های شور و قره‌چای قرار دارد و در زمان بارندگی‌های شدید و سیلاب‌ها، آبگیری می‌شود. تالاب مره به دلیل شوری بالا، بیشتر زیستگاه پرندگان مهاجر است و از نظر اکولوژیکی اهمیت زیادی دارد، این منطقه همچنین در گذشته بخشی از مسیر کاروان‌هایی بوده که از کویر مرکزی ایران عبور می‌کردند.
تالاب مره به ویژه در فصل زمستان و بهار به خاطر وجود بارندگی، طبیعت و فضای بسیار دلپذیری را در دل کویر مرکزی ایران ایجاد می کند که مشاهده آن برای هیچ مسافری خالی از لطف نخواهد بود.
این تالاب وسیع و ارزشمند مهمترین میزبان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی در استان است که همه ساله شاهد حضور دسته های بزرگی از انواع مرغابی، غاز، آبچیلک، کاکایی، حواصیل، خروس کولی، دم جنبانک، چکاوک کاکلی، کفچه نوک و گاوچرانک است، پستاندارانی همچون روباه و کفتار و انواع مارها و خزندگان از دیگر ساکنان تالاب مره هستند.
تالاب مره در مسیر آزادراه قم به گرمسار واقع شده و از حدود کیلومتر ۶۰ این آزادراه برای مسافران قابل دسترسی می باشد و با کاروانسرای دیرگچین نیز تلاقی دارد.
موزه فاطمی نخستین موزه عمومی ایران
موزه فاطمی قم به‌عنوان نخستین موزه عمومی ایران امسال وارد نودمین سال فعالیت خود شده است. این موزه با دارا بودن افزون بر ۳۰ هزار اثر از پنج هزار سال گذشته یکی از نقاط جذاب گردشگری برای زائران و مسافران است.
موزه فاطمی حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) که تنها موزه تاریخی و هنری قم محسوب می‌شود بیش از ۴۰ گونه اثر موزه‌ای را در خود جای داده است.
قرآن‌های خطی، کاشی‌ها، آثار فلزی، چوبی، سکه‌ها، تمبرها، اسکناس‌ها، منسوجات، فرش‌ها، انواع آثار نقاشی، خوشنویسی، نگارگری، شمایل‌نگاری، نقاشی قهوه خوانی به همراه آثار و متعلقات باقی‌مانده از بزرگان علمی و شاهان دوره‌های مختلف تاریخی، تنوع کم‌نظیری به موزه فاطمی داده است.
خانه تاریخی ملاصدرا
خانه تاریخی ملاصدرا نیز در شهر کهک در حدود ۳۰ کیلومتری شهر قم، یادگاری ارزشمند از اقامت این دانشمند در قم است. این خانه از خشت خام، مَلات گِل و سقف با تیرهای چوبی ساخته شده و دارای فضایی گیرا و قدیمی با سقفی بلند و پوشش گنبدی با دیوارهای سیاه و اندود گل و تزیینات گچ‌بُری ساده با کاربندی‌های زیبا در سقف است که چهار طرف آن دارای فضاهایی چهارگوش مسقف می‌باشد.
خانه تاریخی ملاصدرا در سال ۱۳۷۵ خورشیدی با شماره ثبت ۱۸۲۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و هم اکنون یکی از جاذبه های جذاب شهرستان گردشگرپذیر کهک محسوب می شود.
عصارخانه کهک میراث صنعتی در دل تاریخ
عصارخانه کهک قم، یکی از بهترین نمونه‌های عصارخانه‌های ایران، روایتگر تلاش و سختی‌هایی است که گذشتگان برای روغن متحمل می‌شدند. این بنای تاریخی که در بافت قدیمی شهر کهک و در جوار خانه تاریخی ملاصدرا قرار گرفته است، در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ به ثبت ملی رسیده‌است.
عصارخانه کهک اولین کارگاه‌های صنعتی روغن‌گیری در ایران است که نقش بسزایی در نیازهای معیشتی مردم ایفا می‌کرد.
ساختمان این اثر تاریخی در یک طبقه با فضای گنبدی‌شکل و دیوارهای ضخیم خشتی ساخته شده است، در گذشته، عصارخانه‌ها مکان‌هایی برای استحصال شیره انگور و استخراج روغن از دانه‌هایی مانند کنجد، بادام و سیاه‌دانه می‌شوند. این بنا، که روزگاری مانند کارخانه‌های سنتی عمل می‌کرد، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران، می‌تواند خود را حفظ کند و همچنان از دانش و مهارت نیاکان در بهره‌گیری از منابع طبیعی است.
گنبد نمکی قم، بزرگ‌ترین گنبد نمکی ایران
گنبد نمکی قم در ۱۵ کیلومتری جاده قم به سمت شهر جعفریه (مرکز شهرستان جعفرآباد) قرار گرفته است و از جاذبه‌های طبیعی استان قم به شمار می‌رود و به عنوان بزرگ‌ترین و زیباترین گنبد نمکی ایران شناخته شده است.
گنبد نمکی قم تنها گنبد نمکی متقارن ایران محسوب می شود، زیبایی و تنوع رنگ و قندیل‌هایی که در این گنبد وجود دارد، آن را یکی از ۲۰ گنبد نمکی پرجاذبه طبیعی کشور کرده است.
تاریخ زمین‌شناسی گنبد نمکی قم به ۶۰ میلیون سال قبل باز می‌گردد، این گنبد نمکی متقارن با دارا بودن دریاچه‌ای کوچک در دل خود، پدیده‌ای طبیعی و منحصر به فرد به شمار می‌رود.
در این گنبد، بلورهای نمک به صورت تیغه‌های مشخص و کنگره‌دار درآمده و مناظر زیبایی را خلق کرده است، روی نمک لایه‌هایی از مارن قرمز، سنگ گچ و رُس قرمز قرار گرفته و وجود دریاچه نمک در میان گنبد، نکته منحصر به فرد دیگری است.
تپه تاریخی قلی درویش
محوطه تاریخی قُلی‌درویش با حدود هفت هزار سال پیشینه در حاشیه جنوبی شهر قم در بلوار خلیج فارس (کیلومتر نخست جاده قدیم قم – کاشان) در بخش مرکزی شهرستان قم واقع شده و ۲۳ شهریور سال ۱۳۸۲ هجری خورشیدی با شماره ثبت ۱۰۱۷۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
وسعت این محوطه بیش از ۱۰۰ هکتار بوده که امروزه حدود ۳۰ هکتار آن، به شکل مسطح بر جای مانده است. ارتفاع محوطه در ابتدا حدود ۲۰ متر در ضلع جنوبی و ۱۰ متر در ضلع شمالی بوده که اکنون فقط پنج متر از ضخامت لایه‌های فرهنگی، در بخش جنوب شرقی بالاتر از سطح زمین‌های اطراف بر جای مانده است.
کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه تاریخی قلی‌درویش نشانگر نشیمنگاهی در منطقه قم مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد است. تاکنون هفت فصل کاوش در محوطه قلی‌درویش صورت گرفته و در این کاوش‌ها از متخصصان علوم گوناگونی همچون استخوان‌شناس، گیاه‌شناس، زمین‌شناس و نقشه‌بردار استفاده شده است.
تپه باستانی قلی‌درویش قم از نظر تاریخی و ماقبل تاریخ در خاورمیانه بی‌نظیر است. آثار قبل از تاریخ قم به مراتب بیشتر از آثار تاریخی موجود در دیگر شهرهای مهم کشور است ولی به دلیل عدم رسیدگی، تعداد آثار سالم و مرمت شده در دیگر شهرها بیشتر از قم می‌باشد و آن شهرها را نسبت به قم تاریخی‌تر کرده‌است.
باستان شناسان معتقدند با عنایت به آثار تاریخی به دست آمده از آن، این محوطه را می‌توان از مبانی شهرنشینی و قطب عصر آهن ایران نامید.
بنابر یافته‌های تاریخی در عصری که عصر آهن نام داشت شهرها و سایت‌های یک‌جا نشینی را شاهد نیستیم اما در تپه قلی درویش قم، یک شهر با تمام ویژگی‌ها و روابط اجتماعی و اقتصادی موجود است.
عصر آهن به دوره‌ای اطلاق می‌شود که بشر از آهن استفاده کرده‌است که این امر در گورستان‌های کشور مشاهده می‌شد اما در سازهای معماری دیده نشده بود در حالی که تپه قلی درویش خلاف این نظریه را ثابت کرد به گونه‌ای که بخش‌های مختلف صنعتی مورد کاوش قرار گرفته‌است.
غار وشنوه
غار وشنوه که در نزدیکی روستای وشنوه قرار دارد، در فاصله ۶۰ کیلومتری از شهر قم واقع شده است. این غار در کوهستان اردهال و بخش جنوبی روستای وشنوه دیده می‌شود. کوهستان اردهال دارای سه غار یا چاله دیگر نیز است.
غار وشنوه منابع غنی آب دارد. آب این غار از طریق شیارهای کوهستان جمع‌آوری می‌شود؛ به‌گونه‌ای که آب‌های زیرزمینی با خروج به‌صورت چشمه، به درون غار می‌ریزند. غار وشنوه در ۲۵ آبان ماه ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۶۴۹ به‌عنوان اثر ملی ثبت شده است.
برای دسترسی به غار وشنوه از شهر قم، بزرگراه خلیج فارس را به‌سمت استان اصفهان در پیش بگیرید. در اواسط این بزرگراه وارد جاده روستایی قم-کهک شوید و با عبور از روستاهای لنگرود، خورآباد، ورجان و سیرو، به دهستان کهک برسید. روستای وشنوه در جنوب‌شرقی بخش کهک واقع شده است و غار نیز در جنوب روستا قرار دارد.
خانه‌های تاریخی قم؛ یادگارهایی از گذشته در قلب شهر
قم با پیشینه‌ای کهن، خانه‌های تاریخی متعددی را در دل خود جای داده است. این بناها که عمدتاً متعلق به دوره قاجار و پهلوی هستند، با معماری اصیل ایرانی و تزئینات چشم‌نواز، بخش مهمی از هویت فرهنگی این شهر را تشکیل می‌دهند.
خانه زند، یکی از این آثار ارزشمند، در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسید و با مساحتی ۴۰۰ متری، شامل بخش‌هایی همچون شاه‌نشین تابستانی و زمستانی، بادگیر منفرد، ستون‌های سنگی تزیین‌شده و درهای چوبی نفیس است. این خانه، که یادگاری از اواخر دوره قاجار محسوب می‌شود، اکنون در حال تغییر کاربری به موزه‌ای تاریخی است.
خانه یزدان‌پناه، بنایی متعلق به حدود ۱۲۰ سال پیش در محله باغ پنبه، نمونه‌ای از معماری سنتی قم است که در ابتدا مسکونی بوده و پس از مدتی به موزه صنایع دستی تبدیل شد. امروزه، این بنا در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته و به یک رستوران سنتی تغییر کاربری داده است.
خانه شاکری، دیگر خانه تاریخی این شهر، در خیابان آذر واقع شده و به دلیل تزئینات آجری، گچی و گچ‌بری‌های هندسی و گیاهی، از زیبایی خاصی برخوردار است. این بنا که در سال ۱۳۸۰ ثبت ملی شد.
خانه علامه، با قدمتی از دوران قاجار، به تازگی در فهرست آثار ملی ثبت شده و امروزه به سفره‌خانه سنتی تبدیل شده است. این بنا که در نزدیکی محله قدیمی میدان میر و در مجاورت حرم حضرت معصومه(س) قرار دارد، یکی از جاذبه‌های جدید گردشگری قم به شمار می‌رود.
خانه طباطبایی، دیگر اثر تاریخی قم، در نزدیکی خانه یزدان‌پناه واقع شده و دارای ایوانی کوچک با ستون‌های تزئین‌شده و پنجره‌های رنگی چشم‌نواز است. این خانه که در ابتدا متعلق به ارباب حاج فلاح بود، بعدها توسط حاج سیدحسین طباطبایی اردستانی خریداری شد و امروزه به عنوان کافه و رستوران سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خانه‌های تاریخی قم، نه‌تنها روایتگر سبک زندگی گذشته‌اند، بلکه امروز با تغییر کاربری‌های جدید، به فضایی برای تجربه تاریخ در دل زندگی روزمره تبدیل شده‌اند.
علاوه بر این در داخل شهر قم آثار مذهبی و تاریخی بسیاری همچون حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) که مانند نگینی در مرکز این شهر می‌درخشد و نیز بقاع متبرک امامزادگان(ع) نظیر بقعه امامزاده موسی مُبَرْقَع(ع) و امامزاده حمزه(ع) و اماکن تاریخی دیگری مثل مسجد جامع، مسجد میدان کهنه، مسجد سید صادق روحانی، بقعه علی ابن بابویه قمی، بیت حضرت آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری(ره)، منزل قدیمی امام خمینی(ره)، منزل حاج باقر روحانی، خانه‌های تاریخی مانند زند و یزدان‌پناه، حمام حاج عسگر خان، سرای کفاش‌ها، محوطه تاریخی قُلی‌درویش و … قرار دارد که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
سوغات و صنایع دستی قم؛ یادگاری‌هایی از دیار علم و معنویت
قم، شهری کهن با جایگاه ویژه مذهبی، علاوه بر جاذبه‌های زیارتی و طبیعی، مجموعه‌های متنوعی از سوغاتی‌های خوراکی، هنری و معنوی را در دل خود جای داده است.
سوغات خوراکی؛ طعمی از اصالت قم
بدون شک، سوهان معروف‌ترین سوغات قم است. شیرینی‌های مقوی و خوش‌طعم که با ترکیب جوانه گندم، زعفران و حیوان کره‌ای تهیه می‌شوند. در کنار آن، نان شیرمال، نان کسمه و حلوا ارده نیز از دیگر خوراکی‌های محبوب این شهر هستند.
انگشتر قم؛ اصالت در دل سنگهای قیمتی
قم یکی از مراکز اصلی انگشترسازی در ایران است و هنر تراش سنگهای قیمتی مانند عقیق، فیروزه، زمرد و الماس در این شهر قدمتی بلند دارد. انگشترهای مردانه با نگین عقیق از محبوب‌ترین گزینه‌ها هستند، اما انگشتر هفت نگین که ترکیبی از سنگهای گران‌بها را در خود جای داده، یکی از خاص‌ترین نمونه‌های این هنر می‌شود. با توجه به وجود معادن عقیق در قم، این شهر از گذشته‌های دور در زمینه ساخت انگشتر شهرت داشته و بیش از ۱۰۰ کارگاه انگشترسازی در آن فعالیت می‌کنند.
نقاشی سنتی جلوه‌های از هنر اصیل ایرانی
یکی دیگر از سوغات منحصربه‌فرد قم، نقاشی‌های سنتی است که روی چوب، شیشه، سفال، چرم و سرامیک اجرا می‌شود. این آثار با نقوش زیبایی مانند طرح‌های ختایی، اسلیمی و شکارگاه، می‌توانند به عنوان دیوارکوب یا اشیای دکوری زینت‌بخش خانه‌ها باشند.
سوغات معنوی؛ یادگاری از زیارت
قم، به عنوان یکی از مهمترین قطب‌های مذهبی ایران، سوغاتی‌های معنوی متنوعی نیز دارد. مهر، تسبیح، جانماز و سجاده از جمله یادگاری‌هایی هستند که زائران به عنوان تبرک می‌شوند. بهترین مکان برای تهیه این اقلام، بازارچه های اطراف حرم حضرت معصومه (س) است که مجموعه های متنوعی از محصولات مذهبی را ارائه می کنند.
قم شهری که باید دوباره دید
قم، شهری که بیشتر با هویت مذهبی‌اش شناخته می‌شود، در دل خود گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را پنهان کرده است. از کاروانسرای دیرگچین، که یادگاری از جاده ابریشم است، تا تالاب حوض سلطان که همچون آینه‌ای زمین و آسمان را در هم می‌آمیزد، این استان ترکیبی از جاذبه‌های متنوع را در اختیار مسافران قرار می‌دهد.
نوروز فرصتی است تا گردشگران، قم را فراتر از اماکن زیارتی ببینند؛ شهری که در کنار حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، آثار تاریخی، طبیعت منحصربه‌فرد و بازارهای پررونق را در خود جای داده است. گنبد نمکی، خانه تاریخی ملاصدرا، غار وشنوه و تنگه قاهان تنها گوشه‌ای از ظرفیت‌های این استان برای سفرهای ماجراجویانه و فرهنگی است.
سفر به قم در نوروز، تجربه‌ای متفاوت را برای گردشگران رقم می‌زند؛ تجربه‌ای که در آن، معنویت، تاریخ، طبیعت و فرهنگ در کنار هم روایتگر هویتی غنی و کهن هستند. بی‌تردید، این شهر می‌تواند تصویری فراتر از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد را به مسافران خود هدیه دهد.
