چقدر تحلیل‌های خشکسالی صحت دارد؟

به گزارش ایسنا، یکی از مسایل مهم در برنامه ریزی های میان و بلند مدت هر کشور، ارزیابی های محیطی برای برنامه ریزی  دقیق در حیطه های مختلف که مورد نیاز جامعه است می باشد.

یکی از مهمترین این پیش نیازها برای برنامه ریزی، مساله امنیت غذایی کشور است. امنیت غذایی در گرو، دست یابی به نظام پایش سرزمینی، وجود منابع غنی آب های زیرزمینی، شرایط خاص آب و هوایی، زمین های حاصل خیز، نیروی انسانی ماهر و کارا و.. است.

وقتی یک کشور زمینه مناسبی از حیث آینده آب و هوایی و شرایط آبی نداشته باشد، به شکل ناگزیر به سمت واردات مواد غذایی خواهد رفت. حال با افزایش تبعات ناگریز و البته قابل مشاهده تغییرات جوی در سراسر جهان و ایران، زمینه های خاص آب و هوایی ایجاد شده است، قطعا مساله تامین سفره های زیر زمینی و تولید محصولات کشاورزی، اهمیت خاصی پیدا کرده است.

آینده ای خشک در سال های آینده، مهمترین خبری بوده که در سالهای گذشته از سوی سازمان های جهانی هواشناسی مخابره شده است ولی بارندگی سیل آسای دو سال پیش شکافی عمیق بین کارشناسان و تحلیلگران سیاسی و اجتماعی ایجاد کرد که شاید این تحلیل ها برای سوق دادن جهان از سوی صاحبان قدرت به سمت فروکاستن از کشت محصولات و وابستگی هرچه بیشتر به کشورهای قدرتمند اقتصادی جهان باشد.

این تحلیل ها ما را بر آن داشت که در این گزارش به بررسی این مساله بپردازیم.

مهران حیدری، مدیر کل هواشناسی قم، در رابطه با صحت یا کذب بودن تحلیل‌هایی که در سال‌های اخیر در رابطه با خشک‌سالی صورت گرفته است، عنوان کرد: بر اساس داده‌های هواشناسی، پیش بینی شده است که استان قم سال آبی را با شرایط نرمال (متناسب با میانگین بلند مدت) به پایان خواهد رساند؛ اما در کشور سال آبی خشکی را در پیش داریم.

وی ادامه داد: بر اساس آمارهای کشوری تا کنون ۲۳.۶ درصد کاهش بارش داشته ایم که نشان می‌دهد در سطح کشور در شرایط  خشکسالی به سر می‌بریم.

وی افزود: فقط پنج استان آذربایجان غربی، چهارمحال بختیاری، قم، مرکزی و هرمزگان بارش‌های نزدیک به میانگین و یا بیشتر از میانگین بلند مدت داشته‌اند و ۲۶ استان دیگر بارش‌های کمتر از نرمال داشته‌اند و سخت‌رین شرایط را استان ایلام دارد.

مدیر کل هواشناسی قم بیان کرد: حتی استان لرستان که به عنوان سر شاخه‌های زاگرس محسوب می‌شود و تامین کننده سایر آبریزها هست نیز کاهش چشمگیری در بارش‌ها داشته است.

وی با تایید صحت پیش بینی‌های صورت گرفته در رابطه با خشک سالی، اظهار کرد: در فروردین سال ۹۸ بارش‌های سیلابی داشتیم که به اشتباه بیان شد که وارد دوره‌های ترسالی شده‌ایم.

وی بیان کرد: پیش‌بینی‌های فصلی کار مشکلی است؛ زیرا عوامل و پارامترهای زیادی درآن در نقش دارند و شرایط مختلفی مانند دمای آب اقیانوس آرام، شاخص‌های ام جی او (MJO)و... باید بررسی شوند.

حیدری افزود: استان قم به دلیل اینکه بارندگی بسیار خوبی را در آغاز پاییز تجربه کرد در شرایط نرمالی قرار دارد اگر چه بارش های پاییزی نیز با ۱۵ روز تاخیر آغاز شدند.

وی در رابطه با علت تاخیر در بارش‌های پاییزی تصریح کرد: عوامل متعددی در این امر موثر هستند که یکی از آن‌ها تغییرات الگوهای تابستانه است که امسال دیرتر تغییر مسیر دادند.

مدیر کل هواشناسی قم ادامه داد: الگوهای تابستان غالبا تحت تاثیر پرفشار جنب حاره‌ای هستند که به خاطر تغییرات جهانی دیرتر به عرض‌های جنوبی رسیدند.

افزایش دما مهم تر از خشک‌سالی است

وی با بیان اینکه دلیل دوم نیز تغییرات دمایی است، گفت: زمانی که دریاها نسبت به خشکی ها گرم‌تر می‌شوند فعالیت سامانه‌های غربی آغاز می‌شود؛ اما اگراین دما از میانگین بیشتر باشد و کم فشارهای حرارتی در منطقه باقی بمانند و شرایط اقلیم هم به سمتی پیش نرود که الگوهای زمستانه را شکل بدهند تغییر فصلی دیرتر رخ می‌دهد.

حیدری با اشاره به اینکه بر اساس سناریوهای تغییر اقلیمی، حرکت آینده به سمت افزایش دما و کاهش بارندگی ها است، عنوان کرد: اگر فرض کنیم که کاهش بارش هم رخ ندهد؛ افزایش دما نیاز آبی ما را افزایش می‌دهد؛ زیرا محصولات کشاورزی نیاز آبی بیشتری پیدا می کنند و مصرف در بخش صنعت و شرب نیز بیشتر شود.

وی با بیان اینکه امسال اسفند بسیار گرمی را در قم داشتیم و میانگین دما ۲.۳ سانتی گراد افزایش داشته است، اضافه کرد: وقتی اسفند گرم شود درختان زودتر شکوفه می‌زنند که ممکن است آسیب پذیری ما را نسبت به سرماهای بهاره بیشتر کند.

مدیر کل هواشناسی قم با اشاره به اینکه زمستان امسال نسبت به میانگین بلند مدت۰.۷ درجه سانتی گراد گرمتر شده است، ادامه داد: در مناطق سردسیر مانند جعفرآباد میزان افزایش دما در زمستان بیشتر از میانگین بوده است که باعث می‌شود بارش برف کمتر شود همچنین ماندگاری برف را کاهش می‌دهد.

وی با بیان اینکه هر کدام از این عوامل در بخش‌های مختلف زندگی، کاری، اقتصادی و... تاثیر می‌گذارد، گفت: این افزایش دما روبه رشد است به طوری که از سال ۶۶ تا کنون میانگین دما دو درجه سانتی گراد افزایش داشته است.

حیدری بیان کرد: معمولا توجه عامه و مسئولین به میزان بارش است درحالی‌که باید توجه به دما باشد؛ زیرا بارش نیز متاثر از دما است؛ زیرا دما باعث می‌شود گنجایش جو برای پذیرش رطوبت بیشتر شود و اگر این گنجایش تامین نشود خشک‌سالی به وجود می‌آید و اگر این گنجایش زیاد شود سیل به وجود می‌آید.