سپهر اقتصاد-
عباس جعفری - کارشناس برنامه ریزی محیط زیست
طی دو مرحله بازدید جناب آقای شاهچراقی، استاندار محترم قم با همراهی برخی مدیران دستگاه های اجرایی از منطقه سلفچگان و مشاهده وضعیت فاجعه بار تخلیه پسماندهای ویژه در سایت ۱۸ هکتاری، ضمن اینکه ایشان در مشاهدات میدانی خود برخی سوء مدیریت ها، عدم توجه و ترک فعل دستگاههای متولی را مشاهده کردند، در دیدار با اهالی منطقه در جریان آسیب های وارده به جوامع انسانی تحت تاثیر قرار گرفتند.
متاسفانه با گسترش شهرک های صنعتی طی دهه های گذشته، بلاتکلیفی و ضعف در مدیریت پسماندهای صنعتی به یک معضل جدی در استان قم تبدیل شده است. در نظام اکولوژی صنعتی در شهرکهای صنعتی هر صنعت باید به عنوان ورودی صنعت دیگر مورد استفاده قرار گیرد. اکولوژی صنعتی از زمانی آغاز و رواج پیدا کرد که بشر متوجه تاثیر دنیای صنعتی بر محیط زیست شد. این شاخه از علم به این دلیل پررنگ تر شد تا بتواند این باور را بوجود آورد که اثر دنیای صنعتی بر محیط الزاماً یک اثر منفی نمی تواند باشد. لذا در اکولوژی صنعتی کوشش بر این است که به طرز ساختارمند و سازمان یافته ای نحوه تعامل دنیای صنعتی و محیط زیست کشف و عملیاتی گردد.فعالان و کارشناسان محیط زیستی همواره تاکید کرده اند موافق توسعه صنعتی اصولی و پایدار هستند و توجه به مولفه های اکولوژی صنعتی یکی از راهکارهای تحقق این مهم است. یک شهرک صنعتی سازگار با محیط زیست بایستی برای آنچه که در مجاورت آن قرار دارند نیز سودمند باشد یا به عبارت بهتر بایستی این اطمینان را برای همسایگان حاصل شود که جمع اثرات حاصل از توسعه شهرک در نهایت مثبت است.
به باور نویسنده، اگر هم در هنگام احداث و جانمایی شهرکهای صنعتی استان قم ارزیابی اثرات محیط زیستی(EAI) صورت گرفته است، ضمن اینکه تمرکز نهادهای متولی بیشتر بر تکمیل و اخذ مجوزهای قانونی بوده است، این مطالعات نتوانسته است به درستی جوامع انسانی و منابع زیستی منطقه را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. نگاه صرف اقتصادی سبب شده است، مسائل مربوط به تهدید سلامت انسانی مناطق اطراف و همچنین تخریب عناصر حیاتی اکوسیستم ها در الویت قرار نگیرد. امروزه توجه به اکولوژی صنعتی انضباطی جدیدی را در دنیای علم ایجاد کرده است. این موضوع بر روی محیط زیست، تکنولوژی و اقتصاد و بر هم کنش این سه مقوله متمرکز است. اکولوژی صنعتی چندین جنبه دارد که از آن جمله می توان به جلوگیری از آلودگی، چرخه حیات محصولات، طراحی شدن برای محیط زیست و حسابرسی سبز اشاره کرد. تولید پسماند خطرناک در کشورهای صنعتی و مدیریت غیراصولی این مواد مشکلات بهداشتی و زیست محیطی فراوانی را برای کشورهای پیشرفته به وجود آورد، در نتیجه، این کشورها اقدام به صدور غیرقانونی پسماند خطرناک به کشورهای در حال توسعه نموده اند و شوربختانه همزمان تبدیل به مواد اولیه صنایع ایران و بخصوص استان قم شده است.
در حالی قم میزبان حجم گسترده ای از پسماندهای ویژه وارداتی می باشد که حتی نتوانسته به صورت علمی، ضابطه مند و قانونی، پسماندهای صنایع فعال دیگر خود را مدیریت، امحاء و خنثی سازی کند. بهترین و مهم ترین روش استقرار سیستم اکولوژی صنعتی پسماندها (کاهش آلاینده) در هر واحد، تغییر در متغیرهای فرآیند مثل تغییر در خوراک ورودی، استفاده از فرآیندهای جدیدتر و تکنولوژی نوین و تغییر در تجهیزات می باشد. تغییر روش تولید یکی از روش های معمول کاهش میزان آلاینده است که معمولاً پر هزینه می باشد اما بازیافت و استفاده مجدد از مواد زائد صنعتی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. صرفه اقتصادی یک انگیزه ی مهم برای واحدهای صنعتی برای انجام عملیات کاهش آلودگی است و مطمئنا استفاده مجدد و بازیافت ضایعات می تواند سود سرشاری را نصیب صاحبان صنایع نماید. در بسیاری از موارد با انجام فرآیندهای ساده بر روی مواد زائد می توان از این مواد بعنوان خوراک در سایر صنایع استفاده نمود. به منظور دستیابی به تغییرات ذکر شده با هدف کاهش پسماندهای تولیدی تحت سیستم های مدیریتی، نباید نقش مهم صنایع و صنعتگران را به عنوان بازوان اجرایی سیستم اکولوژی صنعتی پسماندها و سازمان حفاظت محیط زیست و صنعت، معدن و تجارت را به عنوان بازوان نظارت بر اعمال مسایل زیست محیطی مدیریت پسماند را نادیده گرفت. برخی مطالعات رویداد اکولوژی صنعتی را به عنوان یک رهیافت برد برد برد در یک رابطه سه جانبه اقتصادی، محیطی و اجتماعی بیان کرده اند و این مطمئناً می تواند تأیید برجسته ای برای نیاز به وجود این مفاهیم در شهرک های صنعتی باشد.
نظرات