سپهر اقتصاد-
حسین صادقی ؛عضو بنیاد قم پژوهی و مدرس گردشگری
آرامگاه شاه عباس دوم در آستانه حضرت معصومه(ع) قرار دارد. اين آرامگاه را از جهات مختلف ساختماني و به‌ويژه از نظر تزيينات، بايد از نمونه‌هاي استثنايي و ارزشمند آرامگاه‌هاي موجود ايران به شمار آورد.
طرح بنا عبارت است از شانزده ضلعي منظم که هر ضلع آن صفه‌اي است به دهانه‌ي 2 متر، عرض 60 سانتيمتر و بلندي 3 متر. مقبره داراي چهار در ورودي است که در شرقي آن به مقبره شاه صفي و حرم زنانه، در ديگر در زاويه شمال شرقي به روضه حضرت معصومه(ع)، در سومي به رواق غربي و در جنوبي به گنبد طباطبایي راه مي‌يابد.
بخش عمده تزيينات داخل آرامگاه عبارت است از تخته‌هاي مرمر تزييني و حجاري‌ها. بدنه پايين آرامگاه از صفه‌هایي تشکيل شده که تزييناتشان عبارت‌اند از: ستونچه‌هاي تزييني مرمر در روي جرزهاي دو طرف تا زير پايه قوس فراز صفه. اين ستونچه‌ها مرکب است از پايه‌ي ستون‌هاي گلداني، قلمه‌هاي پيچ و سرستون مقرنس. هر يک از ستونچه‌ها که نيمي از جرز ميان دو صفه را تشکيل مي‌دهند با پوشش مرمري بغله اسپر صفه يک پارچه است. اسپر هر صفه نيز با دو تخته مرمر، هر يک به پهناي 1 متر و بلندي 3 متر پوشش شده است. بر روي اين مرمرهاهاي اصفهان که داراي نقش و نگار طبيعي زيبائي هستند، طرح‌هايي از بوته‌هاي زنبق کنده‌کاري شده و سپس درونشان با طلا و لاجورد رنگ گذاري شده است. بالاي صفه نيز قوسي تيزه‌دار از سنگ مرمر قرار دارد. سي و دو ستونچه تزييني دور تا دور آرامگاه که در نهايت استادي تراشيده شده‌اند، همراه با تخته مرمرهاي تزييني بوته زنبقي جلوه‌اي خاص به اين بنا بخشيده‌اند. بالاي تيزه قوس صفه‌ها، کتيبه کمربندي از مرمر با خط ثلثي از خوشنويس معروف عهد صفوي، محمدرضا امامي، قرار دارد که در آن سوره مبارکه جمعه و در پايان آن عبارت: «في سنة سبع و سبعين و الف کتبه محمدرضا الامامي» [1077] به طور برجسته، به چشم مي‌خورد.
در زمينه کتيبه نگاره‌هايي را با ظرافت حجاري کرده‌اند. بالاي اين کتيبه بخش دوم بدنه آرامگاه مرکب از شانزده طاق‌نما به ارتفاع 3 متر و دهانه 2/5 متر ايجاد شده که بر روي اسپرهاي مزبور با استفاده از طلا و لاجورد، نگاره‌هاي زيبایي نقش‌اندازي شده است. بر روي طاقن‌ماهاي مزبور 16 طاقچه مانند ايجاد شده که بعضي از آنها به صورت نورگير است و آنها که پشت بسته هستند داراي تزييناتي از طلا و لاجورد هستند. بر روي اين طاقچه گونه‌ها، کتيبه گچبري طلايي شامل سوره مبارکه قيامت در زير پاکار گنبد نقش بسته است. بر روي آن طرح شانزده ضلعي بقعه به فلکه تبديل و پاطاق رسمي سازي گنبد برپا شده است. زير پوشش آرامگاه نيز با نگاره‌هاي رنگيني زينت شده است. خود قبر در وسط مقبره قرار دارد که رويه آن بدون تزيين و کتيبه است؛ زيرا در اصل در زير صندوقي نفيس قرار مي‌گرفته است؛ ولي قسمتي از ديوارهاي آن که از زير صندوق بيرون بوده داراي تزيينات و کتيبه است. تاريخ کتيبه مزبور سال 1078ق است. صندوق روي قبر به طول 2/83 و عرض 1/71 متر، داراي استخوان‌بندي مسي و تزييناتي از صفحه‌هاي مشبک زرين با کتيبه‌اي شامل سوره يس و صلوات کبيره بوده است.
صفحه‌هاي زرين مزبور در موقع فرار همراهان اشرف غلجائي به غارت رفته است. اين آرامگاه به دستور شاه سليمان صفوي در سال 1077ق ساخته شده است.
نظرات