رقابت به مثابه محركی برای نوآوری

سپهر اقتصاد- زهرا شوندی: کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی و پژوهشگر

از آنجا که محیط اقتصادی مدام در حال رشد است و طی دوره‌های مختلفی شرکت‌های کوچک و بزرگی روانه بازار می‌شوند، هر شرکتی برای ادامه حیات خود مجبور به رقابت با عوامل متعدد در سطح ملی و بین‌المللی است. رقابت زمانی رخ می‌دهد که یک سازمان و یا شرکت محصولات یا خدمات شبیه به هم ارائه می‌دهند و مشتریان هدف آن‌ها به آسانی می‌توانند از هر شرکتی که میخواهند خرید کنند. به طور مثال زمانی که رقبا یک محصول یکسانی را تولید می‌کنند و یا در یک بخش‌های یکسانی از بازار فعالیت می‌کنند و از یک منابع مشترکی استفاده می‌نمایند، متقارن هستند. البته از آنجا که شرکت‌ها می‌توانند محصولات مختلف را به یک بازار ارائه دهند، درجه تقارن یا شباهت نیز می‌تواند متفاوت باشد. در این مورد استدلال شده است که درجه تقارن ساختاری و نزدیکی بین رقبا، بر شدت رقابت تأثیر می‌گذارند. درجه بالایی از تقارن و یا وجود تنشهای رقابتی بین شرکت‌ها، احتمالاً منجر به یک وضعیت رقابت شدید می‌شود. با این حال شدت رقابت بین رقبا نیز تحت تأثیر ادراکات آن‌ها از یکدیگر است و همچنین درجه شدت رقابت میان رقبا، با سطح خصومت و دشمنی بین آن‌ها نیز رابطه دارد؛ بنابراین وقتی رقابت قوی است، تنش هم وجود دارد. از آنجا که در رقابت این تنش‌ها منجر می‌گردد، افراد سعی کنند منافع خود را به حداکثر رسانده و هر یک برای برآورده کردن منافع شخصی خود رقابت کنند، در فعالیت‌های گروهی نیز شرکت نمیکنند؛ بنابراین با توجه به اینکه رقبا به برآورده شدن منافعشان به طور هم‌زمان اعتقاد ندارند، در روابط با یکدیگر از تعامل دوری می‌کنند درحالی‌که خریداران و فروشندگان، سعی بر حفظ تعامل دارند. رقابت شديد در بازار، باعث ايجاد انگیزه در مديران صنایع می‌شود این در صورتی است که هر چه رقابت برای گرفتن سهم بیشتر در یک صنعت افزایش یابد، منجر به تشویق بیشتر رقبا به فعالیت‌های نوآورانه می‌گردد و اين امر باعث بهبود کیفیت و بهبود نوآوری‌های فنی و بازده محصولات شده و درنتیجه شرکت بهره‌وری بیشتری کسب خواهد کرد که به طور کلی این امر منجر به بهبود بهره‌وری کل صنعت می‌گردد که نتیجه آن رشد اقتصادی کشور است. بنابراین در دنیای رقابتی امروز، بسیاری از مدیران سازمان‌ها و یا شرکت‌ها بر این باور دارند كه وجود رقابت در یک صنعت، رونق در بازار را افزایش داده و شرکت‌ها با وجود شرایط رقابتی برای بقای خود با بهره‌وری و كارایی بالاتری به فعالیت خود ادامه می‌دهند. از این رو، از رقابت به مثابه محركی برای نوآوری و ابداعی برای پویایی و توسعۀ اقتصادی جامعه یاد می‌شود.