سپهر اقتصاد- گردشگری در قم به عنوان نگین گردشگری مذهبی ایران به دلیل نبود مدیریت یکپارچه و عدم برنامه‌ریزی و هجوم ویروس کرونا به کما رفته است.
در قم بیش از ۷۲ قومیت و ملت زندگی می‌کنند که با راه اندازی گردشگری غذایی و تنوع غذای اقوام ایرانی و غذاهای سنتی قم و همچنین افزایش زیرساخت تفریحی می‌توانیم گردشگران مذهبی را در این شهر ماندگار کنیم. شاید نتوان گردشگری در قم را تنها به گردشگری مذهبی محصور کرد چرا که این شهر در کنار این ظرفیت با توجه به وجود جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و همچنین ظرفیت‌های بالا در زمینه خدمات درمانی گردشگری سلامت، طبیعی و تاریخی هم می‌تواند در این شهر معنا شود.
ظرفیت های مغفول مانده در حالی که معاون امور زائران استاندار قم و مدیریت شهری از جمله شورای شهر و شهرداری قم و همچنین میراث فرهنگی ضلع‌های متولی گردشگری هستند اما هرگز نتوانسته‌اند در کنار هم برای گردشگری این شهر مذهبی برنامه‌ریزی کنند.گردشگری دومین شهر مذهبی کشور ناخوش احوال بود تا این که در اسفندماه سال ۹۸ درست در زمان اوج میزبانی از گردشگران داخلی و خارجی، گردشگری قم در کنار زخم‌های سابق خود از خنجر یک مهمان ناخوانده به نام ویروس کرونا زخم‌های عمیقی برداشت و به کما رفت.
در حالی که توسعه مطلوب شهر قم در پی توسعه گردشگری نه تنها به لحاظ ضرورت ایجاد محیطی مطلوب برای زندگی شهروندان در مقیاس محلی دارای اهمیت است، بلکه در مقیاس ملی و فرا ملی نیز ارزش داشته و می‌تواند معرف فرهنگ و زندگی اجتماعی و شهرنشینی ایران به سایر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی باشد. بحران شیوع کرونا در قم به مرز ۲۰ ماه نزدیک می‌شود اما مشکلات و خسارات ناشی از این بحران در عرصه‌های مختلف و از آن جمله در صنعت گردشگری و هتلداری هنوز قابل لمس است، آسیب گردشگری از کرونا نه تنها در این مدت مهار نشده حتی شاهد بهبود نسبی وضعیت تأسیسات گردشگری نبوده‌ایم و همچنان بر این مشکلات افزوده می‌شود.
بن‌بست مشکلات گردشگری قم هنوز بسته است یک فعال گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه رایزنی‌هایی در سطح ملی با مقامات عالی کشور برای رفع مشکلات اقتصادی تأسیسات گردشگری و هتلداران کل کشور صورت گرفته اما هنوز نتوانسته‌ایم بن‌بست موجود بر سر صنعت گردشگری را برطرف کنیم، می گوید: بسیاری از هتل‌هایی هم که با هر دشواری تاکنون دوام آورده‌اند و بدون داشتن درآمد، هزینه حفظ هتل را پرداخته‌اند و همچنان دارند ضرر می‌دهند، متأسفانه ناچار شدند تعدادی از کارکنان خود را به اصطلاح تعدیل کنند.
در شهری مانند قم باید همه برنامه ریزان و مسئولان ارشد استان به دنبال یک برنامه منسجم برای نجات گردشگری این شهر باشندمحسن شریعتی با بیان اینکه موضوع مهم دیگری که از دولت و وزارت گردشگری انتظار داریم، توجه ویژه به فرابخشی بودن صنعت گردشگری است آن هم صنعتی که برای تحقق اهداف خود در سند چشم‌انداز توسعه، نیازمند همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف است و تصور این که تنها وزارت میراث فرهنگی می‌تواند حلال این مشکلات باشد تصوری اشتباه است، ابراز کرد: برخوردهای سلیقه‌ای و جزیره‌ای در حوزه عملکرد نهادها و وزارتخانه‌ها در زمینه گردشگری باید حذف شود در شهری مانند قم باید همه برنامه ریزان و مسئولان ارشد استان به دنبال یک برنامه منسجم برای نجات گردشگری این شهر باشند.
باید نگاه ما به گردشگری قم تغییر کند مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به گردشگری مطلوب استان قم، می‌گوید: قم به جز ظرفیت گردشگری دارای اماکن تاریخی متعددی است که ۳۰۰ اثر آن در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است؛ از تیمچه، گنبد سبز و امامزادگان معروف و آب انبارهای قم گرفته تا بازار کهنه که می‌توان از آن به موزه فرهنگی ایران نام برد اما با این همه ظرفیت، گردشگران در قم ماندگاری زیادی ندارند.
محمد آقازاده با بیان اینکه اساسی‌ترین و محوری‌ترین رکن گردشگری، بحث مسائل تفریحی است اما به نظر برخی افراد این که شهر قم یک شهر مذهبی است نباید فضاهای تفریحی داشته باشد و همان کارکرد مذهبی آن باید حفظ شود، ابراز داشت: برخی افراد وقتی از نام گردشگری در قم برده می‌شود برداشت اشتباهی به گردشگری می‌کنند و چون قبلاً گردشگران با نام زائر و مسافر و یا مجاور نامیده می‌شد بیش از ۸۵ درصد گردشگری قم گردشگری مذهبی است و باید نگاه ما به گردشگری در قم تغییر کند و تنها به مسجد جمکران و بارگاه حضرت معصومه(س) محصور نباشد.
وی افزود: با توجه به وجود جاذبه‌های فرهنگی باید زیرساخت‌های تفریحی و ظرفیت‌های دیگر گردشگری تعریف شود و مدیران ارشد قم باید بدانند که متولی امر گردشگری فقط میراث فرهنگی نیست بلکه مدیران شهری و شورای شهر و دیگر دستگاه‌ها هم دخیل هستند.
مدیریت یکپارچه حلقه مفقوده گردشگری قم مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم با بیان اینکه معاونت امور زائران استانداری قم، شهرداری و شورای اسلامی شهر قم و همچنین میراث فرهنگی اضلاع مهم متولی گردشگری قم هستند ولی در کنار هم نیستند؛ شهر قم متولی مطلوب می‌خواهد ولی مدیریت یکپارچه امروز در قم حلقه مفقوده است، تاکید کرد: در اسناد بالادستی ما و در برنامه توسعه ششم برنامه توسعه شهر قم، مشهد و شیراز جدا شده و تأکید شده که باید این سه شهر نسبت به توسعه زیرساخت‌های گردشگری برای زائرپذیری بیشتر اقدام کنند، همچنین در سند آمایش ما بر توسعه گردشگری تأکید شده اما مدیریت یکپارچه‌ای که این هدف را دنبال کند را نداریم.
آقازاده با اشاره به بکارگیری مدیران غیر بومی در قم، عنوان می‌کند: متأسفانه نیروهای متخصص در زمینه گردشگری ما اغلب غیر بومی هستند که شناختی نسبت به قم ندارند، ما قدر داشته‌های خود را نمی‌دانیم، کرونا همیشگی نیست و حتی می‌توان از کرونا به یک فرصت برای گردشگری استفاده کرد، افزود: در قم ظرفیت‌های ناشناخته‌ای داریم مانند بلوار پیامبر اعظم(ص) که هنوز در حد طرح مانده و با تغییر کاربری آن می‌توان گردشگری مذهبی را توسعه داد، همچنین با برگزاری جشنواره‌های مختلف و بهره‌گیری از مناسبت‌های دینی و رویدادی گردشگری قم را توسعه داد.
حتی در بحران کرونا هم می‌توان گردشگری را احیا کرد احمد امیرآبادی فراهانی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی درباره گردشگری این استان، می گوید: با توجه به این که ۶۳ درصد درآمد استان از خدمات و گردشگری است بحران کرونا به این بخش‌ها آسیب‌های فراوانی را وارد کرد اما با یک طرح مطالعاتی جامع می‌توان در بحران کرونا گردشگری قم را احیا کرد. نباید منتظر رفتن کرونا باشیم باید چاره اندیش کنیم که چگونه در کنار بحران کرونا از گردشگری قم استفاده کرد.
کرونا وجود دارد، مسافران کاهش یافته اند، تقاضا برای گردشگری اندک شده است و ده ها و ده ها مورد دیگر که همگی درست هستند اما بعضی وقت ها باید از خودمان بپرسیم که در کنار این مشکلات، مسئولان استان قم چقدر برای توسعه گردشگری اقدام کرده اند؟ آیا طرح های گردشگری توجیهی و جذب کننده سرمایه گذاری در سطح ملی و حتی بین المللی برای جذب سرمایه گذار ارائه شده است؟ به نظر می رسد باید در باره این مسائل بیشتر بررسی کرد تا در دوران پسا کرونا شاهد ارتقای صنعت گردشگری قم باشیم.
نظرات