ساختاری که باید اصلاح شود

سپهر اقتصاد- عباس جعفری – کنشگر اجتماعی و کارشناس برنامه ریزی محیط زیست

یکی از مهمترین عوامل شکست و عدم اتمام اکثر طرح های توسعه در کشور عدم انجام مطالعات و ارزیابی های جامع قبل از اجرای آنها می باشد و بعضا عملیات اجرایی پروژه ها ابتدا آغاز می شود و در حین اجرا نسبت به بررسی و شناسایی نقاط ضعف و قوت اقدام می شود که هزینه اجرای طرح ها را با آزمون و خطاهای صورت گرفته چندین برابر می کند. در سفر ریاست جمهوری به استان قم عمده وقت و توان رئیس جمهور و هیئت همراه به بررسی و ارائه راهکار جهت حل مسائل و مشکلات پروژه هایی معطوف شد که اگر قبل از شروع پروژه مطالعات واقعی انجام و یا استعلام ها و اخذ مجوزهای لازم صورت گرفته بود اینک استان با معضلات لاینحلی مواجه نبود که نه تنها سبب عقب ماندگی استان در حوزه های مختلف شود بلکه هدر رفت و احتکار سرمایه های دولتی و خصوصی را در کنار پرداخت هزینه جرایم و خسارت های سرسام آور رفع موانع اجرایی در پی داشته باشد و اتمام برخی از همین پروژه ها نیز عملا دردی را از انبوه مشکلات شهر و استان درمان نکند. شاید عبرت از عملکرد مردود برخی مدیران گذشته اصلی ترین دستاورد تلخ این سفر بود زیرا تعیین تکلیف پروژه هایی که روی کاغذ باید سالها از راه اندازی، اتمام و بهره برداری آنها گذشته باشد و اکنون نیز مدتها فکر و توان مسئولین فعلی استان را معطوف خود کند و روند پیشرفت استان را سالها به تاخیر اندازد مطمئنا نمی تواند خوشایند باشد و از آن به عنوان دستاوردهای سفر استانی رئیس جمهور نام برد. آیت الله رئیسی در سخنانی در حالی اظهار کرد که عزم دولت در تمامی سفرهای استانی اتمام پروژه های ناتمام با درصد های مختلف پیشرفت می باشد که به نظر می رسد عملا کار برای دولت با وجود افکار و سلایق شخصی و ادامه کار مدیران گستاخی که نقد های کارشناسی دلسوزان انقلاب را بر نمی تابند و با تغییر دولت ها فقط اندازه و مدل ریش و یا تغییر سبک پوشش مقنعه به روسری و نحوه بستن آنها تغییر می یابد، فوق العاده سخت و دشوار باشد. از طرفی سوابق گذشته نشان می دهد مسئولین تمایل آنچنانی به استفاده از مشاوران مجرب و متعهد در کنار خود نداشته و بعضا استفاده از افرادی به عنوان مشاور مرسوم بوده است که حتی در آن زمینه تخصص لازم را نداشته و صرفا به جهت رانت های خویشاوندی، دوستانه و یا سیاسی به کار گرفته شده اند. بررسی نظام مسائلی که در این سفر مورد بررسی کارگروههای اعزامی دولت قرار گرفت حکایت از عدم مسئولیت پذیری و انجام صحیح شرح وظایف تعدادی از سازمان های دولتی در گذشته دارد و غم انگیز است دولتها راهکاری برای ترمیم و تغییر ساختار کند وکرخت برخی از همین سازمانهای عریض و طویل خود در ادوار گذشته ارائه نداده اند. لازم است به وجود کارشناسان نخبه و متعهدی نیز اشاره شود که لابی های پرقدرت سنتی و با نفوذ سیاسی شکل گرفته در درون برخی همین سازمانها، اجازه بروز و ظهور را به این سرمایه های انسانی نداده اند. آنچه مسلم است اگر دولت می خواهد پس از گذشت بیش از چهار دهه از انقلاب تاثیری ماندگار در عملکرد اجرایی کشور بگذارد باید اقدام اساسی جهت ساماندهی، اصلاح و ارتقاء سیستم دولتی کشور صورت دهد در غیر این صورت طبق منوال غالب گذشته عمده عملکرد مدیران دولتی در برگزاری جلسات متعدد و با مصوباتی که قرار نیست اجرایی شود خلاصه خواهد شد.