سپهر اقتصاد-ابوالفضل رجبیان عضو شورای راهبردی فرش کشور و عضو اتاق بازرگانی استان قم
گاهی با خود می اندیشم بتوان ادعا نمود که قالی پرچم دوم ایران است و در اقصی نقاط دنیا ایران را با تولیدات فرش میشناسند پس چرا به این محصول هنری مباهات نکنیم که اگر به معروف ترین موزه های دنیا سرک بکشیم نفیس ترین قالی ها که در معروف ترین موزه ها خودنمایی می کنند مربوط به این سرزمین و آب و خاک هستند و در ایران تولید شده است و یا حتی اگر به تاریخ مراجعه کنیم می بینیم که به عنوان مثال سيگموند پادشاه لهستان مقدار متنابهی قالی به شاه عباس صفوی سفارش داده و شاه‌عباس هنرمندان و طراحان طراز اول ایران را فرا می خواند و در کنار کاخ های چهلستون و عالی قاپو کارگاههای قالیبافی را دایر میکند.
بی دلیل نیست که یک دوره صد ساله که عصر مشعشع دوران هنر از قبیل قالیبافی - ساختن مساجد - کاشیکاری - مُقَرنَس و معرق‌کاری مربوط به همین دوره و عصر صفوی است که هنر را به والای خود رساند و فرشهای نفیسی مربوط به همین دوره در موزه های دنیا یافت میشود، موزه‌هایی از جمله موزه ویکتوریا و آلبرت لندن – روم واتیکان – اتریش - نیویورک و ....
حتی در تاریخ آمده است شاه طهماسب خود به طراحی فرش علاقه نشان می داد و طرح هایی برای بافت قالی طراحی کرده است در همین دوران صفویه بود که قالیبافی از یک هنر تولید روستایی به یک هنر تولید در سطح کشور ارتقاء پیدا کرد.
حال چرا به این هنر تولید مفتخر نباشیم؟ در حالی که از خاور دور گرفته تا غرب اروپا و از آمریکای شمالی تا آمریکای جنوبی و آفریقا و کشورهای حوزه خلیج فارس هر کس که یک تخته قالی دستبافت ایرانی را رویت میکند با دید تحسین و تعجب آن می نگرد و لذت می برد و میتوان گفت: بدین واسطه به خوبی می توان فرهنگ و هنر این سرزمین را به دیگر بلاد معرفی و انتقال داد علیرغم اینکه تولید این هنر کمترین میزان وابستگی به واردات را داشته و از نظر نسبی دارای ارز آوری خوبی خواهد بود.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف قم آورده است: اگر مدیران ما بتوانند از این هنر حمایت کرده و این "هنر تولید" را در ردیف تولیدات دیگر قرار ندهند و قیاس نکنند هر چند که ارز آوری این "هنر تولید" در سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ که صادرات غیر نفتی کل کشور چیزی حدود ۴ میلیارد دلار بوده است و از این مبلغ حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیارد دلار آن مربوط به فرش و صنایع دستی بوده است به عبارتی باید بگوییم چیزی حدود یک سوم صادرات کل کشور.
با وجود این پتانسیل عالی چرا ما باید این "هنر تولید" را یله و رها نموده و مدیریت نکنیم هرچند اگر از منظر اشتغال زایی به این هنر تولید بنگریم با سرمایه بسیار اندک (حدود ۵۰ میلیون تومان) می توان دار قالی بر پا نمود و برای ۳ نفر مستقیم اشتغال ایجاد کرد و چیزی حدود ۵۰ شغل جانبی را هم حمایت کرد حتی میتوان این "هنر تولید" را شغل اول به حساب آورد و یا حتی در کنار شغل اصلی آن را شغل دوم بحساب آورد و حتی خانواده ها در کنار کار منزل در ایام فراغت می توانند به تولید این هنر قالی اهتمام ورزند پس این "هنر تولید" که به این اندازه از بعد جهانی و اشتغال زایی و داخلی و ارز آوری حائز اهمیت است چرا مدیران و مسئولان ما بیشتر همت به خرج نمی دهند؟ تا این "هنر تولید" را به جایگاه اصلی خود برسانند و جالب توجه اینجاست که در سرزمین پهناور و کهن ایران در هر منطقه یک سبک طرح و نقش بافت، دارد که این خود ویژگی منحصر به فرد در کشور است در صورتیکه رقبای ما در دیگر کشورها از چنین شرایطی برخوردار نیستند مثلاً هر کجای دنیا نامی از فرش تمام ابریشم برده می شود نام شهر قم به ذهن‌ها متبادر می شود چرا که در قم تخصصاً فرش دستباف تمام ابریشم بافته می شود و شهر قم نسبت به عمر تولیدی خود در فرش نسبت به سایر مراکز تولید از عمر جوانی برخوردار است حدود یکصد سال!!!
در همین مدت کوتاه از نظر نسبی گوی سبقت را از سایر مراکز تولید که صدها سال سابقه بیشتری در تولید داشتند ربوده و از نظر رنگ و طرح و بافت، قالی‌های ریز و نفیسی تولید می کند.
در حال حاضر صادرات فرش دستباف در وضعیت اسفباری قرار دارد اگر دولتمردان ما کمی دارای طبع بلند و نظرشان را بالاتر بگیرند و حمایت ویژه از تولید قالی و صنایع دستی به عمل بیاورند با قاطعیت میتوان که صادرات فرش جان تازه‌ای خواهد گرفت به عنوان مثال چون تولید قالی وابستگی اندکی حتی در حد ناچیز به واردات دارد پس دولت محترم قدمی مثبت بردارد و پیمان و تعهد ارزی را از روی فرش و صنایع دستی بردارد تا این محصول صادراتی جان تازه‌ای به پیکرش دمیده شود این نکته قابل تأمل که صادر کننده قالی را که از ایران به بازار هدف صادرات می کند و بایستی در انبار بازار هدف نگهداری و سپس به بازار عرضه نموده تا فروش برود بنا براین صادر کننده نمی تواند قالی را که به فروش نرسانده ارز آن را برگرداند لذا مهمترین مسئله ای که در حال حاضر گریبان‌گیر صادرات فرش دستباف است همین مسئله می باشد که انشاالله دولت محترم به نفع بافندگان روستایی و شهری این پیمان و تعهد ارزی را آزاد نماید.
نظرات