چگونه می توان قم را از آلاینده های محیط زیستی رها کرد؟

به گزارش ایسنا، مساله آلودگی هوا به خصوص در فصول سرد سال مساله ای است که عمیقا با روح و روان شهرنشینان و در سالهای اخیر با نزدیک شدن حریم روستاها به شهرها، روستانشینان را هم درگیر کرده است.

در کنار مشکلات و مصائب کرونایی، مشکلات دیرین تری مثل آلودگی هوا نیز بر جسم و جان مردم می تازد. تا آنجایی که امروزه در شهرهای بزرگی مثل تهران بخش مهمی از بیماری های قلبی و عروقی و تنفسی و حتی روحی ناشی از مساله آلودگی هوا است.

چند سالی است که قم هم به جمع شهرهایی مبدل شده است که مساله آلودگی هوا را به اشکال مختلف درک می کند و به فاز بحرانی نزدیک می شود. چندی پیش بود که فیلم آلودگی گسترده محیط زیستی یک کارخانه در قم توجه همگان را به این چالش بزرگ محیط زیستی جلب کرد. فرای آنکه چه اتفاقی افتاد و چه شد به سراغ معاون اداره کل محیط زیست استان قم رفتیم تا در این خصوص اطلاعات بیشتری به دست آوریم.

دکتر سیداحمدی شفیعی در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: آلودگی هوا دارای دو تقسیم‌بندی کلی حوزه شهری و صنعتی است، درخصوص آلودگی شهری مواردی که معمولا در سطح شهر به‌ویژه کلان‌شهرها تاثیرگذار است نیز به دو کلاسه تقسیم می‌شود، اول منشأ گازها و دوم منشأ ذراتی همچون گردوغبار و خاک است. وی افزود: این ذرات می‌تواند از کانون‌های گردوغبار و ریز گردها ناشی شود که بیشتر به حقابه‌های زیست محیطی، منابع طبیعی، پوشش گیاهی، خشکسالی‌ها، تغییر کاربری اراضی و آنچه که ممکن است در فاصله نزدیک یا دور از شهر در اراضی طبیعی درمورد بیابانی شدن و ایجاد چشمه‌های کانون‌های گردوغبار معمولا در تابستان اتفاق بیفتد مرتبط است. شفیعی اظهارکرد: درخصوص آلودگی هوای ناشی از گازهای سمی مثل ترکیبات اکسید نیتروژن، اکسید سولفور، گوگرد، اوزون و منوکسید کربن اظهار کرد: این ترکیبات سمی معمولا از منابع صنعتی تولید می‌شود، لذا بطور معمول این منابع صنعتی در سطح شهر را خودروها دربر می‌گیرند و یا حداقل می‌توان گفت سهم مهمی از این منابع به خودروها برمی‌گردد، از طرفی در شرایط عادی نیز کمتر بروز پیدا می‌کند. معاون اداره کل محیط زیست استان قم ادامه داد: این وضعیت هوا معمولا در شرایطی که وضعیت خاصی همچون وارونگی دمائی در هواشناسی اتفاق می‌افتد و باعث انباشت این هوا در محیط‌های شهری می‌شود، قابل مشاهده است و مثال بارز آن نیز وضعیت هوای کلان شهرهایی همچون تهران و مشهد است، از طرفی خوشبختانه استان قم از نظر آلودگی هوا ناشی از این گازهای سمی و سوخت‌ها در شرایط بهتری قرار دارد که البته همچنان مجالی برای کنترل و جلوگیری از بحران آلودگی هوا در این استان نیز وجود دارد. وی بااشاره به آلودگی ناشی از صنایع خاطرنشان کرد: این صنایع بعد از دریافت مجوز فعالیت از سازمان محیط‌زیست مشمول اتفاقات مختلفی می‌شوند و در لایه‌های مختلفی از نظر آلاینده‌های زیست‌محیطی و رعایت سلامت انسان‌ها،حیوانات و محیط زیست مورد بازبینی و بررسی قرار می‌گیرند، لذا در مرحله اول نوع تکنولوژی مورد استفاده این مجموعه با هدف کاهش آلایندگی زیست محیطی پایه نظارت می‌شود که معمولا برخی از این تکنولوژی‌ها در صنایع مورد تأیید واقع نشده و باید از تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین، علمی و فنی‌تر استفاده کنند. وی با اشاره به کارخانجات تولید ذغال سنتی و صنعتی تصریح کرد: میزان آلایندگی ذغال سنتی و صنعتی ده‌ها و گاها صدها برابر متفاوت است و طبیعتاً با روش‌های سنتی همچون تصفیه دوم یا بازیافت روغن‌های کارکرده و یا برخی روش‌های پتروشیمی مجوزی صادر نمی‌شود. شفیعی مرحله دوم بررسی صنایع را رعایت فیلترها، دیزاین و روش‌هایی برشمرد که این صنایع معمولا برای کنترل آلودگی هوا استفاده می‌کنند و اظهار کرد: این مرحله نیز لایه‌های مختلفی دارد، برای مثال برخی صنایع بحث طرح ارزیابی زیست‌محیطی انجام می‌دهند، به عبارتی یک مشاور محیط‌زیستی که دارای تاییدیه و مجوز است مطالعاتی را انجام و پیشنهاداتی با هدف کاهش آلایندگی‌ها ارائه می‌دهد. وی افزود: برخی صنایع کوچک‌تر نیز خود به شخصه این طرح‌های زیست‌محیطی را لحاظ کرده و در کمیته‌های کارشناسی بررسی و اگر بحث‌ها و نقطه‌نظرات کارشناسی وجود داشته‌باشد، روی آن‌ها صحبت و بعد از تاییدیه تئوری برای اجرا رفته و مجوز بهره‌برداری دریافت می‌کنند. معاون اداره کل محیط زیست استان قم مرحله دوم را به بیان دیگر مرحله صدور مجوز تلقی کرد که این صنایع باید بعد از دریافت مجوز از واحد مربوطه بعد از زوم‌بندی و جانمایی فعالیت خود را در شهرک صنعتی آغاز کنند، لذا این شهرک‌ها نیز علی‌رغم همه کنترل‌ها به دلیل تولید یکسری آلودگی‌های اولیه و پایه باید فاصله مناسبی از سطح شهرها و مناطق مسکونی داشته‌باشند. وی در خصوص مرحله سوم نظارت بر صنایع خاطرنشان کرد: این مرحله یک بازگشت زمانی به سال‌ها و دوره‌های آغاز فعالیت صنعت مربوطه دارد، درواقع صنعتی که باوجود رعایت فیلترها و استانداردها بعد از مدتی با فیلتر و روش فرسوده و از دور خارج شدن کاتالیست‌ها مواجه و گرفتار مشکلات فنی، کارگری و اجرائی می‌شود و در مواقعی نیز ممکن است از سیستم‌های فیلترینگ خود خارج شود، لذا طبیعتاً بر این صنایع نیز با پایش و گزارشاتی که دریافت می‌کنیم نظارتی خواهد بود. شفیعی ادامه داد: درمورد برخی صنایع بزرگ‌تر نیز سیستم نظارتی ما بصورت آنلاین و برخط می‌باشد که بر روی اگزوز و دودکش‌های این صنایع نصب می‌شود، ازین رو در این مرحله نیز سعی شده با پایش‌های متناوب صنایع در آلاینده را مدیریت می‌کنیم. وی درخصوص صنایع متخلفی که باوجود تذکرات و هشدارهای ابلاغ‌شده، همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند، اظهار کرد: تقریبا همه صنایعی که ممکن است بحث آلایندگی و تهدید محیط‌زیست را داشته‌باشند، مجوز از سازمان محیط‌زیست دریافت می‌کنند و طبیعتاً نقشه اولیه، جانمایی و استقرار سیستم‌های کاهش آلاینده هوا بر روی آن‌ها اتفاق می‌افتد، البته ممکن است صنایعی در این بین به صورت غیرقانونی، شبانه و خارج از مجوز فعالیت کنند که در اینصورت ما بطور دائم امر پایش را رعایت می‌کنیم. ‌شفیعی افزود: هر صنعتی که بطور غیرقانونی فعالیت داشته‌باشد و یا سیستم‌های فیلترینگ وی از مدار خارج شود، تحت پایش و گزارش قرار می‌گیرد و ما ضوابط و دستورالعمل‌های زیست‌محیطی که به لحاظ قانونی ممکن است را اعمال می‌کنیم. وی درخصوص کلیپ‌های منتشر شده در فضای مجازی تحت موضوع صنایع مولد آلودگی هوا تصریح کرد: اخیرا شاهد پخش و انتشار ویدئوهایی در فضای مجازی بودیم که البته این کلیپ‌ها با محتوایی واحد اما به نام مناطق مختلفی همچون سلفچگان و محمودآباد منتشر شده که حاکی از عدم اشراف و علم ناکافی منتشرکنندگان از منطقه موجود بوده و صرفا به قصد اشاعه اخبار وجود چنین حجم آلودگی دست به این انتشار زدند، در این باره باید گفت که ما پایشی بصورت دائم در سطح استان داریم و طبیعتاً هر صنعتی که دچار انحراف زیست‌محیطی از جمله هوا، خاک، پسماند و فاصلاب شود تذکرات لازم ارائه و در وهله دوم مالیات تنبیهی اعمال می‌شود و اگر همچنان مشکل رفع نشد پرونده حقوقی برای دادگاه و پلمپ واحد مربوطه تشکیل می‌شود. وی بااشاره به دو واحد بازیافت آهن موجود در منطقه سلفچگان و آلودگی شدید این صنایع اظهار کرد: علت آلودگی این دو صنعت متفاوت بوده، بطوریکه واحد اول به دلیل عدم دریافت مجوز بهره‌برداری منجر به آلودگی شدید هوای منطقه شده‌بود، لذا اخطاریه های لازم صادر و با حکم قضایی بطور کامل پلمپ شد. وی واحد دوم این منطقه را دارای مناقشه و مشکلات شدیدی برشمرد و خاطرنشان کرد: به احتمال زیاد کلیپ‌های منتشر شده در فضای مجازی مربوط به این واحد آلوده‌زا بوده، لذا این واحد واحدی بسیار قدیمی بوده اما باید گفت که دارای سیستم فیلترینگ زیادی در بین انواع هم‌صنف‌های خود از نظر فیزیکی، ظاهری و تکنولوژی بوده، لذا این واحد نیز طی چندروز اخیر آلودگی زیادی را بطور شبانه ایجاد کرده و حکم پلمپ آن و کوره‌هایی که وی قادر به کاهش آلودگی آن نبود نیز صادر شد که متاسفانه بعد از این امر بقیه دستگاه‌ها نیز دچار نقص فنی شد و واحد مربوطه نیز به دلیل تحریم‌ها و مشکلات گمرکی قادر به وارد کردن دستگاه‌های جایگزین نشده‌بود. شفیعی در پایان گفت: واحد فوق‌الذکر تعهد به تصحیح روند فعالیت خود و نصب دستگاه‌های جایگزین داده و اخطاری مشتمل بر صدور حکم قضایی مجدد درصورت عدم نصب فیلترینگ و سیستم‌های کاهش آلاینده مناسب، تغییر نوع مواد اولیه و نصب واحدهای نظارتی آنلاین و برخط دریافت کرده‌است.

استان قم به دلیل حضور در معرض بازخوردهای کانونی تولید ریزگرد به شکل طبیعی مستعد پذیرش خطرات این جریان های طبیعی است ولی قطعا اگر قرار باشد این آلاینده های طبیعی با صنعتی نیز ترکیب شود قطعا خطرات بسیاری برای شهروندان خواهد داشت.