سپهر اقتصاد: استان قم به عنوان یکی از استان های مرکزی کشور و نزدیک به پایتخت از جایگاه خاص سیاسی، فرعنگی ، اجتماعی و اقتصادی برخوردار است که از قابليت هاي اقتصادي این استان می توان به :
قابليت ها و مزيت هاي نسبي :
قرار گرفتن در گذرگاه مركزي كشور
وجود منطقه ويژه اقتصادي سلفچگان و نزديكي به فرودگاه بين المللي امام خميني
امنيت سرمايه گذاري به جهت قرار گرفتن درمركز كشور
وجود ظرفيت فراوان در جذب توريسم
طولاني بودن دوره گرما وامكان انجام دو كشت در سال
وجود فارغ التحصيلان كشاورزي
ظرفيت سازي مناسب در مجتمع هاي دامداري ونواحي صنعتي ودهكده گلخانه اي
طرحها واقدامات اولويت دار در توسعه و ايجاد اشتغال
1- اجراي عمليات آب و خاك بويژه در اراضي تحت تعاونيهاي توليد روستائي استان
در حال حاضر تعداد14 شركت تعاوني توليد در استان ايجاد كه نزديك به 60% اراضي كشاورزي استان را تحت پوشش داشته و مطالعه آب وخاك بيش از 50 % تعاونيها در سطح ملي صورت گرفته كه بر اساس مطالعات انجام شده جهت انجام پروژه هاي تجهيز و نوسازي اراضي سنتي، كانالهاي آبياري و زهكشي و انتقال آب و يكپارچه سازي اراضي و تامين و ذخيره آب كشاورزي نياز به 600 ميليارد ريال اعتبار مي باشد كه مي بايست از منابع ملي در طول برنامه چهارم تامين گردد. با اجراي طرحهاي فوق راندمان آبياري از 40 % در وضع موجود به 50 % افزايش و در نتيجه 15 % توليدات بخش افزايش خواهد يافت.
2- طرح احداث كانال انتقال آب رودخانه قمرود به دشت قمرود و مسيله
با توجه به احداث سد 15 خرداد و ساوه و قطع حقابه 18 هزار هكتار از اراضي زير دست سدهاي فوق و برهم زدن نظام بهره برداري قبل و عدم تغذيه سفره هاي آب زيرزميني وتبديل اراضي كشاورزي حاشيه شهر ضرورت انتقال آب به دشتهاي فوق كه در گذشته از آن بهره مند بوده اند به جهت حفظ سرمايه گذاريهاي انجام شده و توليد پايدار وجودداشته و جهت انتقال آب ، نياز به احداث كانالي به طول 18 كيلومتر با دبي 6 متر مكعب در ثانيه نياز مي باشد كه هزينه اجرايي پروژه فوق بالغ بر 600 ميليارد ريال مي باشد ضمناً مطالعات طرح فوق در سال جاري در حال انجام ومراحل نهايي خود را طي مي نمايد.
3- طرح احداث باغات اطراف شهر قم
با توجه به توسعه بي رويه شهر قم و تبديل بيش از 7600 هكتار از اراضي و باغات شهر قم كه در گذشته به مثابه با توجه ننفسي ساكنين و زوار قم بشمار رفته، به منظور احياء و جلوگيري ازگسترش بي رويه شهر و ايجاد فضاي سبز و جلوگيري از آلودگي هوا و اشتغال زايي فارغ التحصيلان ، مطالعات احداث باغات اطراف شهر قم در خارج از حوزه استحفاظي آن در دست انجام مي باشد كه در طرح فوق اعتبار مورد نياز جهت اجراي زير ساختهاي 8 هزار هكتار باغ بالغ بر 320 ميليارد ريال پيش بيني گرديده است .
فرصتها:
ـ وجود حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمكران به عنوان دومين مركز زيارتي كشور و خاستگاه انقلاب اسلامي
- وجود حوزههاي علميه همراه با گستردگي رشتههاي علوم انساني در مراكز آموزش عالي.
- دارا بودن جاذبههاي اكوتوريسمي و مذهبي بالا قابليت جذب گردشگران فراواني از داخل و خارج از كشور
ـ برخورداري از زيرساختهاي مناسب مخابراتي (فيبر نوري)، قابليتهاي فناوري اطلاعاتي و زيرساختهاي مناسب فرهنگي و مذهبي (وجود مراكز انتشار و چاپ كتاب، مراكز تحقيقاتي علوم اسلامي و توليد نرمافزارهاي فرهنگي)
ـ برخورداري از موقعيت جغرافيايي ويژه و استقرار در مسير چهارراه مهم مواصلاتي كشور ، همجواري با قطبهاي صنعتي، نزديكي به بازارهاي بزرگ مصرف (تهران، اصفهان و اراك)، نزديكي به فرودگاه بينالمللي امامخميني(ره) و واقع شدن در مرز شعاع 120 كيلومتري تهران.
ـ وجود درياچه نمك و حوض سلطان و امكان استحصال فرآورده هاي معدني و پرورش آبزيان زيست نمك.
ـ وجود منابع كاني فلزي (منگنز، منيزيا و باريت) و غير فلزي ( نمك ، آهك و گچ). و وجود ذخاير نفت و گاز شيرين منطقه البرز و سراجه و امكانپذيري ذخيره گاز .
- وجودشهركهاي صنعتي شكوهيه ، سلفچگان، محمود آباد و شهركهاي در دست مطالعه فناوري ارتباطات و اطلاعات و فناوريهاي نوين با مزايايي چون مستثني بودن از قانون شهرداري و بخشداري ،صدور مجوز ساخت و پايان كار به صورت رايگان و در حداقل زمان ، معافيت مالياتي ماده 132 قانون ماليات ها، اتصال به شبكه سراسري فيبرنوري
- وجود منطقه ويژه اقتصادي سلفچگان قلب اقتصاد ايران
اين منطقه به عنوان مهم ترين و نزديك ترين منطقه ويژه اقتصادي به مركز سياسي ـ اقتصادي كشور، واقع در جاده ابريشم ، شرق و غرب ايران به اروپا و كشورهاي آسياي ميانه و خليج فارس براي توليد ، صادرات وترانزيت موقعيتي ممتاز و منحصر به فرد داشته و قادر است نقش تعيين كننده در اقتصاد كشور و كل منطقه ايفا نمايد.
تنگناهاي اقتصادي
تنگنا های اقتصادی
- عدم تبیین مناسب جایگاه ویژه استان قم در اسناد ملی توسعه کشور از جمله سند ملی آمایش سرزمین
- کمبود جدی آب (کاهش سطوح سفرههای آب زیرزمینی، کاهش منابع آب از نظر کمی و کیفی و کمبود آب آشامیدنی سالم). برای شرب و توسعه بخش صنعت و کشاورزی و شرایط سخت محیطی، وسعت اراضی بیابانی و پیشروی کویر.
- فقدان بافت کالبدی منظم و مقاوم و ضعف زیر ساخت های مناسب خدماتی بویژه در شهر قم و استقرار نامناسب واحدهای صنفی - صنعتی آلاینده محیط زیست درسطح شهر قم و حاشیه شهر.
- کمبود تأسیسات گردشگری و امکانات اقامتی و رفاهی برای زائرین و گردشگران و کمبود امکانات تفرجگاهی و مراکز مناسب، تفریحی، هنری و ورزشی.
- کمبود منابع مالی (پایینبودن نرخ پسانداز و نسبت تسهیلات به سپرده در بانکها) و عدم تناسب بین نیاز شهرها و درآمد شهرداریهای استان قم.
- مهاجرتهای بیرویه به استان و ناهنجاریهای ناشی از آن و وجود ناهنجاریهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وکالبدی.
- کمبود زیر ساختهای لازم برای ارائه خدمات مناسب اجتماعی، آموزشی، درمانی، بهداشتی و فقدان دانشگاه جامع علوم پزشکی و رشتههای فنی مهندسی و کمبود زیرساختهای بازرگانی نوین
در بخش سرمایهگذاری
عدم وجود مؤسسات تحقیقاتی جهت معرفی طرحهای سودده اقتصادی.
عدم وجود مشاورین ومتخصصان مالی – سرمایهگذاری جهت ارائه مشاوره در زمینههای امور مشارکتی با سرمایهگذار خارجی و کمکهای انسانی و فنی.
عدم تسلط متخصصین دستگاههای اجرائی با زبان انگلیسی جهت انتقال مفاهیم در مذاکرات نیز عدم آشنایی با مفاهیم اقتصادی، تکنولوژیهای روز و...
عدم آشنایی عامه مردم با مفاهیم سرمایهگذاری خارجی، در این رابطه میتوان گفت در اذهان مردم خارجی بهعنوان یک بیگانه شناخته میشود و بیگانه هم استعمارگر است. با فرض حضور سرمایهگذار خارجی کوچکترین مخالفت اجتماعی موجی ایجاد میکند که قابل کنترل نیست که سرمایهگذاران خارجی به اینگونه مسائل بسیار حساسند.
عدم وجود سرمایهگذاری بزرگ خارجی به عنوان یک نمونه موفق جهت معرفی به خارجیان در راستای جذب سرمایههای بیشتر.
راهکارها و پیشنهادات
-تبیین جایگاه مناسب استان در اسناد توسعه متناسب با ام القرای جهان تشیع و نماد کارآمدی نظام اسلامی
- پایدار نمودن ردیفی با اعتبار مناسب به منظور تحقق اهداف ویژة توسعه استان قم (سیمای توسعهیافته امالقرای جهان تشیع و نماد کارامدی نظام اسلامی).
- تسریع در انتقال آب از سرشاخههای دز به قم و توسعه شبکه آبرسانی از منابع مجاور به منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و شهرکهای صنعتی استان (بر اساس تخصیص آب از وزارت نیرو).
- اصلاح بافت فرسوده مرکز شهر قم با تأکید بر اجرای طرح بزرگراه حرم تا حرم و عماریاسر، احداث توقفگاههای عمومی ،اصلاح مبادی ورودی شهر قم ،مطالعه و اجرای طرحهای بهبود عبور و مرور حمل و نقل شهری (قطار شهری و …) ومقاومسازی و بهسازی بخش فرسوده شهری.
- بهرهبرداری، استحصال و فرآوری ذخایر دریاچه نمک قم و احداث واحدهای وابسته.
- زمینهسازی برای ایجاد صنایع بزرگ غیر آلاینده و کم آببر،توسعه خوشه های صنایع فلزی، قطعه سازی، شیمیایی و سلولزی ، صنایع تبدیلی کشاورزی وزمینهسازی برای ایجاد صنایع معدنی.
- سرمایهگذاری زیربنایی برای انتقال مشاغل صنعتی مزاحم و آلاینده شهری به شهرکهای صنعتی موجود.
- تاسیس مراکز اطلاع رسانی it،احداث شهرک it و پارک فناوری اطلاعات وتوسعه امکانات و زیر ساختهای مخابراتی و دیتا.
- توسعه خطوط راه آهن به منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان وتوسعه شبکه گازرسانی به این منطقه.
- ایجاد زیرساختهای مناسب در کنار قطبهای گردشگری بر اساس طرح جامع توسعه گردشگری استان.
- زمینهسازی برای ایجاد نمایشگاه دائمی کتاب و بازارچه نرم افزارهای اسلامی طراحی و ایجاد شهرک تخصصی چاپ و نشر.
- توسعه نمایشگاه بین المللی بازرگانی.
- تأسیس دانشگاههای جامع علوم پزشکی، جامع علوم اسلامی ، دانشکده های فنی و مهندسی ، توسعه علوم پایه. وگسترش دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی استان به ویژه در رشته های تخصصی حرفهای
- به دلیل اهمیت بخش گردشگری در توسعه اقتصادی، اجتماعی استان قم و تاثیر در اشتغالزایی نهادهای متولی توسعه بخش گردشگری (استانداری، شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و ادارات دولتی ) با هماهنگی و یکپارچگی، برنامهریزی، تجهیز و هدایت سرمایهگذاران بتوانند سازوکارهای لازم را جهت توسعه این بخش ایجاد نمایند.
نظرات