نیم‌نگاهی به باستان‌شناسی قم (۲)

سپهر اقتصاد-

     حسین صادقی ؛عضو بنیاد قم پژوهی و مدرس کردشگری

نتایج کاوش‌ها و بررسی‌ها به‌روشنی غنای فرهنگی، و بعد تاریخی منطقه و شهر قم را نشان داد. تا پیش از انجام دوره جدید پژوهش‌های باستان شناختی در منطقه قم، آنگونه که باید، تصویر روشنی از نقش و اهمیت این منطقه در شکل‌گیری و توسعه فرهنگی جوامع پیش از تاریخ و آغاز تاریخی، به‌ویژه در حوزه فرهنگی فلات مرکزی در دست نبود. کاوش‌های قره‌تپه قمرود نشان داد که منطقه قم در طول هزاره ششم تا چهارم پیش از میلاد (حدود 8000 سال) یکی از مراکز مهم دوره ده‌نشینی است و دارای فرهنگ و تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای بوده‌اند و با فرهنگ‌های سیلک کاشان و چشمه علی ری و تپه‌ #زاغهدشت قزوین در ارتباط بوده‌اند. مدارک به دست آمده از لایه نگاری تپة #شادقلیخان (چهارمردان ـ عماریاسر) واقع در بافت تاریخی شهر قم نشان داد که حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر قم در هزاره چهارم پیش از میلاد (6000 سال) تا کنون به طور مستمر جریان داشته است و نتایج جدید در محوطه خاوه قم گورستان عصر مفرغ را وارتباط ان با شمال غربی را نمایان کرد.
نتایج به دست آمده از کاوش‌های گورستان عصر آهن (حدود 3200 سال) تپه صرم (روستای صرم کهک) و محوطه استقراری #شمشیرگاهمبین آن است که منطقه قم، به‌ویژه در طول عصر آهن، یکی از مراکز عمدة فرهنگی در حاشیه کویر مرکزی ایران محسوب شده است. کاوش‌های #زاربلاغ (جاده قدیم قم ـ تهران) نشان داد که این منطقه از دوره ماد تا اشکانی و ساسانی از اهمیت مذهبی و سیاسی، بازرگانی برخوردار بوده است و در نهایت مدارک و شواهد به دست آمده از کاوش‌های #محوطهقلیدرویشجمکران در حاشیه جنوبی شهر قم (نزدیک امامزاده جعفر غریب جمکران) فرهنگ هفت هزار سالة قم باستانی را تبیین نمود.
 کاوش‌های قلی درویش نشان داد که قم یکی از مراکز اصلی شکل‌گیری و توسعه فرهنگی جوامع استقراری عصر برنز و عصر آهن حاشیه کویر مرکزی ایران است. در آغاز دوران تاریخی محدودۀ، فعلی استان قم قسمتی از ماد بزرگ بوده است. موقعیت ارتباطی ممتاز سبب شده است در طول دوران تاریخی و به‌خصوص دوران ساسانیان قم یکی از مراکز مهم ایران باشد. در دوران اسلامی نیز قم بعد از فتح شهر قم توسط ابوموسی اشعری در سال 23 ق. این شهر مأمن بسیاری از اشعریان و علویان شد و به این ترتیب قم به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه شیعیان علیه حکومت‌های اموی و عباسی در آمد. با ورود حضرت معصومه(س) به شهر قم در سال 201 ق. تاریخ به گونه‌ای دیگر برای مردم این شهر رقم خورد.
خبرنگار: سید علی رضا فقاهتی
مطالب مرتبط

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
ارسال نظر